پرورش دانشمندان کوچک در پژوهش‌سرای ابوعلی‌سینا
پژوهش‌سرای ابوعلی سینا قطب تحقیقات هسته‌ای در خراسان‌رضوی است. نوبهار، مدیر این پژوهش‌سرا می‌گوید: سلول‌های بنیادی و انرژی‌های نوین، تحقیق و پژوهش‌های مفصلی در‌حال انجام است و آنها منتظر اتفاقات خوبی در این زمینه هستند.
بچه‌ها با دقت مشغول گوش‌سپردن به توضیحات دبیر فیزیک هسته‌ای هستند. دستگاهی که روبه‌روی آنها قرار گرفته است، درواقع نوع ساده‌شده‌ای از دستگاه‌های مولد هسته‌ای است که دانش‌آموزان را با جریان و چگونگی تولید مولد نوین و مزایای آن آشنا می‌کند. حاضران در کلاس جزو نخبگان و پژوهشگران تحقیقات هسته‌ای هستند.
اینجا پژوهش‌سرای ابوعلی سینا در محله فرامرز عباسی است؛ تنها فضای پژوهشی استان درزمینه تحقیقات و فعالیت‌های هسته‌ای برای دانش‌آموزان.
از آزمایشگاه تا پژوهش‌سرای دانش‌آموزی
محسن نوبهار، از پنج‌سال قبل، مدیریت پژوهش‌سرای ابوعلی سینا را برعهده دارد. او درباره سابقه این مجموعه می‌گوید: ساختمان اولیه پژوهش‌سرای ابوعلی سینا سال۱۳۵۰ در خیابان امام‌خمینی (ره) روبه‌روی اداره کل آموزشوپرورش استان خراسان بزرگ افتتاح شد. آن فضا اول آزمایشگاه مرکزی اداره آموزشوپرورش خراسان بزرگ و پایه پژوهش‌سرا‌های دانش‌آموزی امروز بود.
اولین مدیر آن، مرحوم فراتی، بسیار کوشید تا آزمایشگاه با بهترین امکانات و تجهیزات آماده شود. آن فضا تا سال‌ها تنها مرجع و محل آزمایش‌ها و پژوهش‌های دانش‌آموزی در استان خراسان بزرگ بود.
او ادامه می‌دهد: سال ۱۳۸۹ پیشنهاد تأسیس پژوهش‌سرا در ناحیه۴ آموزشوپرورش مشهد در شورای عالی انقلاب فرهنگی استان مطرح و با تأسیس آن موافقت شد. مکان فعلی به‌عنوان محل پژوهش سرا تعیین و همه وسایل آزمایشگاهی، مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاه مرکزی آموزشوپرورش به مکان فعلی منتقل شد و با نام پژوهش‌سرای ابوعلی سینا فعالیت خود را آغاز کرد.
به گفته نوبهار، پژوهش‌سرای ابوعلی سینا در فضایی به مساحت چهارصدمتر‌مربع دارای چهارآزمایشگاه فیزیک، شیمی، زیست و فیزیک جدید است. او با اشاره‌به کیفیت خوب و برتر تجهیزات این پژوهش‌سرا می‌گوید: تجهیزاتی که ما در آزمایشگاه شیمی داریم، از بهترین و پیشرفته‌ترین‌ها در نوع خود است، تا‌آنجا‌که حتی دانشجویان دانشگاه‌ها برای تحقیقات خود به اینجا مراجعه می‌کنند. به گفته نوبهار، برخی مواد و تجهیزات مصرفی در آزمایشگاه زیست، نایاب و گران‌قیمت است و استفاده از آنها مختص پژوهشگران برگزیده است.
قطب پژوهش‌ها و تحقیقات هسته‌ای استان
پژوهش‌سرای ابوعلی سینا، قطب پژوهش‌ها و تحقیقات هسته‌ای دانش‌آموزی در استان خراسان رضوی شناخته می‌شود و در این مسیر همواره پیشگام بوده است. نوبهار می‌گوید: این فضا تنها پژوهش‌سرای هسته‌ای ویژه دانش‌آموزان در استان خراسان رضوی است و دو یا سه پژوهش‌سرای دیگر در سطح کشور وجود دارد که در این زمینه فعال هستند.
او درباره روش ارتباط با دانش‌آموزان نخبه این‌طور می‌گوید: مدارس سطح شهر، دانش‌آموز نخبه را به پژوهش‌سرا معرفی می‌کنند؛ ما نیز مسیر حرکت او را از سطوح ابتدایی به‌سمت مراتب عالی و پژوهشی پیگیری می‌کنیم. حتی می‌توانیم شرایط بازدید دانش‌آموزان نخبه را از مراکز هسته‌ای و دیدار با دانشمندان تراز اول کشور در این زمینه فراهم کنیم.
به گفته او، دبیران پژوهش‌سرا که جزو باسابقه‌ترین معلمان درزمینه فیزیک و فیزیک جدید هستند، روی طرح‌های ارائه‌شده دانش‌آموز کار می‌کنند تا طرح مورد‌نظر قابلیت حضور در مسابقات کشوری و بین‌المللی را داشته باشد.
آن‌طور‌که نوبهار می‌گوید، پژوهش‌سرا ارتباط مستمری با پارک‌های علم و فناوری و مراکز دانشگاهی دارد؛ «در سال جدید، پنج‌طرح برتر را تا مرحله تکمیل، پشتیبانی کردیم و حتی برخی از این طرح‌های دانش‌آموزی تجاری‌سازی شده است. امسال همچنین در زمینه کدنویسی و هوش مصنوعی دوره‌هایی را برگزار کردیم. بهترین طرح‌ها درزمینه هوش مصنوعی در جشنواره خوارزمی شرکت کرده و تا مرحله کشوری نیز پیشرفته‌اند.»
این پژوهش‌سرا ماه گذشته با همکاری مسئولان سازمان انرژی هسته‌ای کشور دوره ترویج فناوری هسته‌ای و نیز نمایشگاهی در این زمینه را در دانشگاه فرهنگیان برگزار کرد «در این نمایشگاه با زبان ساده، مزیت‌های استفاده از انرژی هسته‌ای برای بازدیدکنندگان بیان شد و چند‌طرح برگزیده از دانش‌آموختگان پژوهش‌سرا نیز ارائه شد که مورد تقدیر قرارگرفت.»
به گفته او درزمینه نانو، سلول‌های بنیادی و انرژی‌های نوین، تحقیق و پژوهش‌های مفصلی در‌حال انجام است و آنها منتظر اتفاقات خوبی در این زمینه هستند.
محیط پژوهش‌سرا کوچک است
این فضا به‌عنوان تنها پژوهش‌سرای مشهد و استان درزمینه تحقیقات هسته‌ای دانش‌آموزی نمی‌تواند پاسخ‌گوی تمام مراجعه‌کنندگان و پژوهشگران باشد.
نوبهار می‌گوید: دانش‌آموزان مراجعه‌کننده به این پژوهش سرا فقط از ناحیه۴ آموزشوپرورش مشهد نیستند؛ بلکه از همه نواحی آموزشوپرورش مراجعه‌کننده داریم. حتی از شهرستان‌های استان خیلی‌ها تماس می‌گیرند و تقاضای برگزاری تور و بازدید علمی چندساعته درزمینه فعالیت‌ها و پژوهش‌های هسته‌ای را دارند، اما متأسفانه ما به‌دلیل نداشتن جا از پذیرش آنها معذور‌یم. از طرف دیگر، ما برای به‌روزرسانی به خرید تجهیزات، دستگاه‌ها و مواد خام جدید نیاز داریم، اما به‌دلیل نداشتن فضای مناسب تا‌کنون برای خرید دست نگه داشته‌ایم.
در اساسنامه پژوهش‌سرا‌ها علاوه‌بر رئیس آموزشوپرورش ناحیه، نمایندگانی از فرمانداری، استانداری و شهرداری به‌عنوان هیئت‌امنا تعیین شده‌اند؛ «نماینده شهرداری منطقه ۲ به‌عنوان یکی از اعضای هیئت‌امنای پژوهش‌سرا تا‌کنون در جلسات ما شرکت نکرده است.»
درخشش نخبگان مشهدی
محمدرضا خسروی‌پور، دبیر فیزیک، دارای ۲۷ سال سابقه تدریس و مدرک فوق‌لیسانس نجوم و اختر فیزیک است. او پنج‌سالی می‌شود که در این پژوهش‌سرا مشغول به کار است. خسروی‌پور می‌گوید: موضوع انرژی هسته‌ای و استفاده از انرژی‌های نوین، امروزه بحث اول محافل علمی و پژوهشی جهان است. با‌توجه‌به خسارت‌های جبران‌ناپذیر سوخت‌های فسیلی و مشکلاتی مثل گرم‌شدن زمین، چاره‌ای جز رفتن به‌سمت انرژی‌های پاک و نو مثل انرژی هسته‌ای نداریم.
به گفته او، معجزه پرتو‌درمانی هسته‌ای در پزشکی و درمان بیماری‌های درمان‌ناپذیر پیشرفت کمی نیست. برای آنکه بتوانیم در جهان حرفی داشته باشیم، باید از پژوهش‌سرا‌ها و نخبگان نوجوان حمایت کنیم؛ «در سایه همین حمایت‌ها سال۲۰۱۵ تعدادی از دانش‌آموزان نخبه مشهدی درزمینه تحقیقات هسته‌ای که دانش‌آموخته همین مرکز و پژوهش‌سرا بودند، تا مقام سوم مسابقات جهانی هسته‌ای پیش رفتند.»
پژوهشگر نوجوان انرژی هسته‌ای
سید‌محمدامین کیش‌بافان متولد سال۱۳۸۴ یکی از نخبه‌های موفق درزمینه پژوهش و تحقیقات هسته‌ای است. او موفقیت خود را مدیون حمایت‌های پژوهش‌سرا می‌داند و می‌گوید: از سه‌سال قبل که با پژوهش‌سرای ابوعلی سینا آشنا شدم، هر‌هفته چند‌ساعتی را در این مرکز به تحقیق می‌پردازم و درباره طرح‌ها و ایده‌هایم با استادان پژوهش‌سرا صحبت و تبادل نظر می‌کنم.
به گفته او استادان به‌ویژه مسئول پژوهش‌سرا، محسن نوبهار، از نوجوانان مستعد به‌خوبی حمایت می‌کنند. این حمایت‌ها علاقه بچه‌ها به تحقیق را بیشتر کرده است. می‌گوید: من امسال چند پژوهش درزمینه کشاورزی هسته‌ای و فناوری نانو در صنعت انجام دادم؛ برخی از این طرح‌ها به مرحله تجاری و کارآفرینی رسیده است. آشنایی با پژوهش‌سرای ابوعلی سینا مسیر درسی و آینده علمی‌ام را تغییر داد. خیلی دوست دارم این مسیر را ادامه بدهم و باعث افتخار کشورم شوم.
* این گزارش شنبه ۱۱ آذرماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۳۸ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
توان‌یاران مجیدیه خانه ۱۰۰ کودک کم‌توان ذهنی است 
کارنامه دختر رزمی‌کار با ۳ مدال از مسابقات آسیایی کاراته 